مدرسه علمیه صدیقه کبری گلپایگان

برخى از مصاديق حسن معاشرت
معاشرت به معروف مصاديق فراوانى دارد و شامل بسيارى از امور اخلاقى مى‏گردد كه در اين جا مجال بحث در مورد همه آن‏ها نيست و تنها به برخى از مصاديق مهم اشاره، و توضيح مختصرى در رابطه با آن، داده خواهد شد.

1 - حسن خلق
حسن خلق صفتى پسنديده و نيكوست كه اسلام بسيار به آن سفارش نموده است، تا آن جا كه در روايات، حسن خلق به عنوان اولين، سنگين‏ترين، بهترين و با ارزش‏ترين چيزى بيان شده است كه در روز قيامت مورد محاسبه قرار مى‏گيرد: «قال رسول اللّه (صلى‏الله‏عليه‏وآله) اول ما يوضع فى الميزان العبد يوم القيامة حسن خلقه ما من شئى اثقل من الميزان من خلق حسن، ما من شئى فى الميزان احسن فى حسن الخلق، ما يوضع فى ميزان امرء يوم القيامة أفضل من حسن الخلق»
معناى حسن خلق، خنده رو بودن و گشاده رو بودن نيست، اگر چه اين رفتار را نيز شامل مى‏شود؛ بلكه معناى فراتر از خنده رويى دارد. حسن خلق به معناى تحمل و سعه صدر است. حسن خلق به معناى رها نكردن حق و ترك باطل است.
حسن خلق در روابط خانوادگى و خصوصاً بين زوجين جايگاه ويژه‏اى دارد، تا آن جا كه بر ساير اعمالِ انسان نيز تأثير مى‏گذارد. در اين مورد روايتى از پيامبر اكرم (صلى‏الله‏عليه‏وآله) نقل شده است كه ذكر آن، باعث روشن شدن اهميت خلق و خوى نيك در خانواده خواهد شد.
«به پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) خبر دادند كه سعدبن معاذ درگذشت. با شنيدن اين خبر، پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) با اصحاب خويش به خانه سعد رفتند. پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) به چهار چوب در خانه تكيه داده بود. دستور داد كه او را غسل دهند. چون او را خوشبو ساختند و كفن كردند و بر تابوت نهادند، پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) با پاى برهنه و بدون عبا در پى جنازه روان گشت. گاه از راست جنازه مى‏گرفت و گاه از چپ، تا جنازه به گورستان رسيد.

پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) نزديك قبر آمد و خود سنگ بر آن نهاد و آجر بر آن چيد. (در هنگام ساختن گور) پياپى مى‏گفت: آجر بدهيد، گل بدهيد و با گل‏ها (كه در ميان آجرها مى‏نهاد) آجرها را محكم مى‏كرد. چون (كار ساختن گور) پايان يافت و خاك بر آن پاشيد و قبر را هموار ساخت، فرمود: مى‏دانم كه اين گور فرسوده مى‏گردد و مى‏پوسد؛ ليكن خداوند بنده‏اى را دوست دارد كه چون كارى انجام دهد، آن را درست و استوار به انجام برساند. زمانى كه خاك روى قبر را صاف كرد، مادر سعد گفت: سعد! بهشت گوارايت باد. پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) گفت: مادر سعد! ساكت باش. درباره كار خدا اين گونه، حتمى ميانديش؛ زيرا كه گور، سعد را بفشُرَد. سپس پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) بازگشت و مردم نيز بازگشتند.

(در راه بازگشت)، به پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) گفتند: يا رسول اللّه! ديديم كه با سعد رفتارى كردى كه با هيچ كس نكردى، تشييع كردى در حالى كه پابرهنه بودى و عبا بر دوش نداشتى. رسول خدا (صلى‏الله‏عليه‏وآله) فرمود: ملائكه هم پا برهنه و بدون عبا بودند، و من به آن‏ها تأسى كردم. گفتند: يك بار طرف راست جناه را مى‏گرفتى و يك بار طرف چپ آن را. پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) فرمود: دست من، در دست جبرئيل بود. من آن جايى را مى‏گرفتم كه او مى‏گرفت. گفتند: به غسل او فرمان دادى و بر جنازه‏اش نماز گذاردى و او را در گور نهادى، سپس فرمودى كه قبر او را بفَشُرَد؟ پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) فرمود: آرى (چنين است كه گفتم)؛ زيرا كه سعد با خانواده‏اش بد اخلاق بود.»
از نوع برخورد پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) با سعد به خوبى روشن مى‏شود كه سعدبن معاذ، فردى درستكار و با ايمان بوده و نيز فرمان‏بردار و تابع قوانين الهى؛ مسلماً حق و حقوق زن را رعايت مى‏كرد؛ كه اگر چنين نمى‏بود، پيامبر نيز با او اين گونه با احترام رفتار نمى‏كرد. پس اين همه احترام پيامبر نسبت به او به دليل اين است كه او فردى بوده كه حقوق افراد و خانواده و جامعه را كاملاً رعايت مى‏كرده و در اين مورد هيچ گونه ظلمى بر كسى روا نمى‏داشته است. امّا پيامبر مطلبى بالاتر از حق و حقوق زن و شوهرى را مطرح مى‏كند و آن رعايت اصول و ارزش‏هاى اخلاقى است، كه حسن خلق يكى از اين موارد است، و لزوم وجود آن در خانواده، مورد تأكيد است.

ادامه دارد….